Το Iερό της Oρθίας Aρτέμιδος, κτισμένο στις όχθες του Ευρώτα, υπήρξε στην αρχαιότητα το επίκεντρο της θρησκευτικής ζωής της κώμης των Λιμνών, μιας από τις πέντε κώμες που απάρτιζαν την αρχαία Σπάρτη. Ήταν ένα από τα πρωιμότερα ιερά της πόλης και ήταν άμεσα συνδεδεμένο με την αγωγή των νέων Σπαρτιατών.
Η λατρεία στο χώρο ξεκίνησε πιθανότατα τον 9ο π.Χ. Στο ναό λατρευόταν αρχικά η μυκηναϊκή θεότητα Ορθία, όμοια με τη Μυκηναϊκή θεά της γονιμότητας. Η θεά στους ιστορικούς χρόνους ταυτίστηκε με την Άρτεμη. Η θεά που λατρευόταν κατά τους πρώτους χρόνους λειτουργίας του ιερού, καλούνταν Ορθία. Ήταν μια θεότητα που σχετιζόταν με τη φύση και τη γονιμότητα και στην πορεία η λατρεία της ταυτίστηκε με αυτή της Αρτέμιδος.
Μεγάλη επέμβαση στο χώρο του ιερού θεωρείται η κατασκευή αμφιθεάτρου τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Το ρωμαϊκό αμφιθέατρο στον χώρο του ιερού της Ορθίας Αρτέμιδος βρίσκεται ανατολικά του ναού. Η κατασκευή του συνδέεται με τη φήμη που είχε το ιερό στα ρωμαϊκά χρόνια, όταν προς τιμή της θεάς τελούνταν, μεταξύ άλλων, το αγώνισμα της διαμαστίγωσης. Πρόκειται για μια τελετή που συνηθιζόταν στους μετακλασικούς κυρίως χρόνους και έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, μια σκληρή δοκιμασία δημόσιου μαστιγώματος, που πολλές φορές οδηγούσε κάποιους νέους σε θάνατο. Οι νέοι που έφεραν τον τελετουργικό αυτό αγώνα σε πέρας και παρέμεναν όρθιοι (βωμονίκες), βραβεύονταν. Η τελετή συμβάδιζε με τις προτιμήσεις του κοινού για αιματηρά θεάματα και το αμφιθέατρο κατασκευάστηκε για να εξυπηρετήσει τους επισκέπτες που παρακολουθούσαν τα δρώμενα και τις τελετές που λάμβαναν χώρα στο ιερό.
Το αμφιθέατρο του ιερού της Ορθίας Αρτέμιδος είναι ένα επιβλητικό, πεταλόσχημο αμφιθέατρο, διαμέτρου 54 μ. Tο κυκλικής κάτοψης κοίλο του διακοπτόταν στο δυτικό του τμήμα, στη θέση όπου είχε ιδρυθεί ο αρχαϊκός και οι μεταγενέστεροι ναοί του ιερού , που καταλάμβανε μέρος της ορχήστρας και η πρόσοψή του λειτουργούσε, όπως η σκηνή ενός αρχαίου ελληνικού θεάτρου. Τις κατώτερες σειρές εδωλίων στήριζε ένας εσωτερικός δακτύλιος πάχους 3,5 μ. που διακόπτονταν από δυο κλίμακες. Στην εξωτερική του πλευρά ακτινωτά διατεταγμένοι δακτύλιοι στήριζαν τα υπόλοιπα εδώλια. Μια σειρά από πεσσούς και αψίδες στήριζαν τον εξωτερικό τοίχο σχηματίζοντας κυκλικό καμαροσκεπή διάδρομο.
Tο μνημείο ανασκάφηκε από την Bρετανική Aρχαιολογική Σχολή από το 1906 έως το 1910. Kατά τη διάρκεια της μακραίωνης χρήσης του το ιερό υπέστη πολλές μετατροπές. Επιπλέον, από την αποκάλυψή του και έως τις μέρες μας, το αμφιθέατρο υπέστη φθορές, κυρίως λόγω των ιδιαίτερων κλιματολογικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή ( γειτνιάζει με τον ποταμό Eυρώτα). Στο πλαίσιο υλοποίησης του υποέργου «Ανάδειξη –ανάπλαση αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της περιοχής του Ευρώτα στη Σπάρτη», που υλοποιήθηκε από την (τέως) Ε’ Ε.Π.Κ.Α. με αυτεπιστασία κατά την περίοδο 2006-2008, πραγματοποιήθηκαν στο μνημείο ποικίλες παρεμβάσεις για τη συντήρηση, ανάπλαση και ανάδειξή του.
Αμφιθέατρο Ιερού Ορθίας Αρτέμιδος
Αμφιθέατρο
Το αμφιθέατρο βρίσκεται στα νότια του ναού της Αρτέμιδος και κτίστηκε τον 3ο αι. μ.Χ. ,όταν τμήμα του τεμένους της Ορθίας πήρε τη μορφή κυκλικού αμφιθεάτρου, όπου ναός κατείχε τη θέση της σκηνής.
Ιστότοπος
Κλεομένους 4, Περιοχή Λάκκας, Σπάρτη.
Δείτε το στο Google Earth
3ος αι. μ.Χ.
Το ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος θα αποτελούσε αρχικά ένα υπαίθριο τέμενος με βωμό. Ο πρώτος ναός κτίστηκε κατά τον 8ο ή 7ο αι. π.Χ., καταστράφηκε γύρω στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. και αντικαταστάθηκε από νέο ναό. Από τα πορίσματα της ανασκαφικής έρευνας προκύπτει ότι ο δεύτερος αυτός ναός διατηρήθηκε έως το 2ο αι. π.Χ., οπότε και επισκευάστηκε όπως και ο βωμός ή αντικαταστάθηκε πάνω στα ίδια θεμέλια.
Το ρωμαϊκό αμφιθέατρο στον χώρο του ιερού της Ορθίας Αρτέμιδος βρίσκεται ανατολικά του ναού. Το κυκλικής κάτοψης κοίλο του αμφιθεάτρου, που οικοδομήθηκε τον 3ο αι. μ.Χ. διακόπτονταν από το ναό. Ο ναός καταλάμβανε και μέρος της ορχήστρας . Ένας εσωτερικός δακτύλιος πάχους 3,5 μ. που διακόπτονταν από δυο κλίμακες, στήριζε τις κατώτερες σειρές εδωλίων. Στην εξωτερική του πλευρά ακτινωτά διατεταγμένοι δακτύλιοι στήριζαν τα υπόλοιπα εδώλια. Μια σειρά από πεσσούς και αψίδες στήριζαν τον εξωτερικό τοίχο.
Για την κατασκευή της συμπαγούς θεμελίωσης του αμφιθεάτρου χρησιμοποιήθηκαν ακατέργαστες πέτρες και ισχυρό κονίαμα, ενώ ως οικοδομικό υλικό χρησίμευσε και πλήθος παλαιότερων αναθημάτων, όπως λίθινες στήλες και πήλινες μάσκες.
Από την αμφιθεατρική κατασκευή των ρωμαϊκών χρόνων σώζονται: το νότιο τμήμα και συγκεκριμένα η θεμελίωσή της, το κατώτερο τμήμα των κτιστών πεσσών που σχημάτιζαν εξωτερικά τον καμαροσκεπή διάδρομο και ο ένας από τους τοίχους που στήριζαν το κοίλο.
Ο χώρος είναι επισκέψιμος.
–
Οι μαρμάρινες στήλες με τα δρεπάνια και οι βωμοί που φέρουν επιγραφές αποτελούν αφιερώματα των νεαρών Σπαρτιατών, νικητών στα αγωνίσματα που τελούνταν προς τιμή της θεάς. Οι επιγραφές προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση της σπαρτιατικής αγωγής και τους αγώνες που τελούνταν προς τιμήν της θεάς.
37.080Ν
22.440Ε
283 μ.
