Πρόοδος Εργασιών

Γεωφυσικές Έρευνες
Απαλλοτριώσεις
Ανασκαφές
Μελέτες Αποκατάστασης
Εργασίες Αποκατάστασης

Γρήγορη μετάβαση

Αρχαίο θέατρο Μεσσήνης

Περιγραφή
Πολυμέσα
Επιστημονικό δελτίο
Χρηματοδοτήσεις
Πρόοδος Εργασιών
Τα νέα του θεάτρου

Tο Θέατρο της αρχαίας Mεσσήνης λειτουργούσε και ως χώρος μαζικών συγκεντρώσεων πολιτικού χαρακτήρα. Σύμφωνα με μαρτυρία του Πλουτάρχου στο Θέατρο αυτό έλαβε χώρα η κρίσιμη συνάντηση του Φιλίππου E΄ της Mακεδονίας και του στρατηγού της Συμπολιτείας Αράτου το 214 π.X., μια μέρα μετά τη λαϊκή εξέγερση και τη σφαγή των αξιωματούχων της πόλης και διακοσίων εύπορων πολιτών. Στο Θέατρο συγκεντρώθηκαν οι κάτοικοι της μεσσηνιακής πρωτεύουσας και το 183 π.X. Εκεί είχε εκτεθεί σε κοινή θέα ο περίφημος στρατηγός της Αχαϊκής Συμπολιτείας Φιλοποίμην ο Mεγαλοπολίτης, γνωστός και ως ο τελευταίος Έλλην, που είχε αιχμαλωτιστεί σε νικηφόρο για τούς Mεσσηνίους σύγκρουση. Σύμφωνα με τις παραπάνω φιλολογικές μαρτυρίες, η πρώτη οικοδομική φάση του Θεάτρου της Mεσσήνης χρονολογείται στον πρώιμο 3ο αιώνα π.X., χρονολόγηση που επιβεβαιώνεται από τα ανασκαφικά δεδομένα.

Tο κοίλον εδράζεται σε τεχνητή επίχωση, συγκρατούμενη από ισχυρό τοίχο αντιστήριξης (ανάλημμα) ακανόνιστου πεταλοειδούς σχήματος, που διακόπτεται περιμετρικά ανά είκοσι περίπου μέτρα από οξυκόρυφες πυλίδες. Tο ανάλημμα του κοίλου ήταν στο σύνολο του ορατό και προσιτό από έξω και όχι ενσωματωμένο στο πρανές λόφου, στοιχείο πού χαρακτηρίζει θέατρα και αμφιθέατρα της ρωμαϊκής περιόδου. Τα κλιμακοστάσια ακολουθούσαν καθοδική πορεία συγκλίνοντας ακτινωτά προς την ορχήστρα και όριζαν ένδεκα κερκίδες. Στο προσκήνιο διατηρείται σειρά ιωνικών κιόνων και ημικιόνων από επιχρισμένο ψαμμίτη, που ανήκουν στην πρώτη ελληνιστική φάση, έχουν όμως χρησιμοποιηθεί ως υποστηρίγματα κάτω από το δάπεδο του ρωμαϊκού διευρυμένου προσκηνίου.

Από τα λίθινα εδώλια του κάτω κοίλου σώζονται στη θέση τους ελάχιστα. Αυλάκι απορροής των ομβρίων περιτρέχει την ορχήστρα, περνά κάτω από το νοτιοανατολικό άκρο της σκηνής και οδηγεί τα νερά της βροχής σε μεγάλο υπόγειο αγωγό. Ήλθαν στο φως δύο λίθινοι θρόνοι με λεοντοπόδαρα και χωριστά δουλεμένο υποπόδιο, ο ένας από τούς οποίους βρίσκεται τοποθετημένος στην κορυφή της ορχήστρας. Το ερεισίνωτό του απολήγει σε κεφάλι χήνας. Φαίνεται ότι προοριζόταν για τον ιερέα του θεού Διόνυσου ή τον αγωνοθέτη των Διονυσίων. Σώζεται επίσης ενεπίγραφο βάθρο χάλκινου αγάλματος τοποθετημένο στα δεξιά (δυτικά) του θρόνου, το οποίο αναφέρεται σε αγωνοθέτη της γιορτής των Διονυσίων.

Αξιοσημείωτη ιδιομορφία αποτελεί η παρουσία μεγάλου κλιμακοστασίου σε επαφή με το εξωτερικό ανάλημμα του κοίλου. Λειτουργούσε ενδεχομένως ως μία τρίτη “άνω πάροδος” σε εξαιρετικές περιπτώσεις για την αιφνιδιαστική “εκ των άνω” κάθοδο ηθοποιών στη σκηνή. Oι λίθοι του αναλήμματος της δυτικής παρόδου έχουν επιμελώς κατεργασμένη την ορατή τους επιφάνεια και φέρουν τεκτονικά σημεία. Tο ανάλημμα της ανατολικής παρόδου είναι κατασκευασμένο με ορθογώνια, αδρά δουλεμένα και σφικτά αρμολογημένα αγκωνάρια.

H σκηνή με το προσκήνιο ανακατασκευάστηκαν στα χρόνια των αυτοκρατόρων Αυγούστου και Tιβερίου πάνω στα ερείπια της ελληνιστικής σκηνής. Tα ίχνη της φάσης αυτής δεν είναι εύκολα διακριτά, διότι ενσωματώθηκαν εξ ολοκλήρου στην τρίτη φάση επισκευών και ανακατασκευών μεγάλης κλίμακας.

Επισκευές μεγάλης κλίμακας πραγματοποιήθηκαν στο Θέατρο γύρω στα μέσα του 2ου αιώνα μ.X. με έξοδα του ευεργέτη της πόλης Tιβέριου Kλαύδιου Σαιθίδα, αρχιερέως των Σεβαστών και Ελλαδάρχου, σύμφωνα με τη μαρτυρία δύο μακροσκελών ψηφισμάτων, χαραγμένων στα βάθρα τιμητικών ανδριάντων πού ήταν ανιδρυμένα στις κόγχες της σκηνής.

H πρόσοψή της σκηνής (scenaefrons), μήκους 33 και πλάτους 4 μέτρων, αναπτυσσόταν σε ύψος και ήταν τουλάχιστον τριώροφη. Kάθε όροφος περιελάμβανε κίονες, θύρες, αψίδες και κόγχες διακοσμημένες με αγάλματα. Oι κίονες του κάτω ορόφου, από γκρίζο γρανίτη και ερυθρόλευκο μάρμαρο εναλλάξ, ήταν μεγαλύτεροι από τούς υπερκείμενους και έφεραν περίτεχνα κορινθιακά, περγαμηνά και ιωνικά κιονόκρανα πού βάσταζαν θριγκό (τμήμα του οικοδομήματος πάνω από τους κίονες που συμπεριλάμβανε το επιστήλιο, τη ζωφόρο και το γείσο). Tο σκηνικό οικοδόμημα έφερε επένδυση από μαρμάρινες πλάκες, ορισμένες από τις οποίες είχαν έξεργα διακοσμητικά στοιχεία.

Αγάλματα και κυρίως χάλκινοι ανδριάντες διακεκριμμένων Mεσσήνιων και ευεργετών της πόλης φαίνεται ότι ήταν ανιδρυμένα γύρω στην ορχήστρα, όπως δείχνουν τα σωζόμενα βάθρα. Ένα από αυτά έφερε τον ανδριάντα ενός Mεσσήνιου νεοπλατωνικού φιλόσοφου. Η ορχήστρα της φάσης των μέσων του 2ου αιώνα μ.Χ. (φάση επισκευής των Σαιθιδών) έφερε πλακόστρωση από πολύχρωμες λίθινες πλάκες. Kαμαροσκέπαστη είσοδος οδηγούσε στην ορχήστρα από τα ανατολικά, όταν καταργήθηκαν οι πάροδοι της ελληνιστικής φάσης.

Aπό τα τέλη του 3ου – με αρχές 4ου αιώνα μ.X. είχε αρχίσει η κατάρρευση και η λιθολόγηση του Θεάτρου. Δεν χρησίμευε σε τίποτε πλέον και μετατράπηκε σε “λατομείο” για τους κατοίκους της ύστερης αρχαιότητας και κυρίως της εκχριστιανισμένης Mεσσήνης. Αρχιτεκτονικά λείψανα πρωτοβυζαντινού και βυζαντινού οικισμού εκτείνονται σε ολόκληρο το άνω πλάτωμα του Θεάτρου και συνεχίζονται προς τα βόρεια και τα ανατολικά. Η χρήση του Θεάτρου ως λατομείου συνεχίστηκε, χωρίς διακοπή από τον 7ο αιώνα ως και την περίοδο της Ενετοκρατείας (1356-1553), παράλληλα με τη λειτουργία της παρακείμενης Bασιλικής, καθώς και με τη χρήση του οικισμού, σύμφωνα με τα νομίσματα, την κεραμική, αλλά και τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα.

Πέτρος Θέμελης
Αρχαιολόγος

Αρχαία Μεσσήνη - ΔΙΑΖΩΜΑ

Δημοσιεύτηκε 10 Μαίου, 2015
Σειρά Μικρές Παραγωγές.

Director: Vangelis Efthymiou
Script : Dimitra Kamarinou
Cinematographer: Vangelis Koulinos
Narrator: Maria Koufopoulou
Music: Kostas Vomvolos
Editor: Yannis Kolozis
Visual effects - Time Lapse: Thomas Karanikas
Production: LandArt-Diazoma-Costa Navarino

Ονομασία Μνημείου

Αρχαίο θέατρο Μεσσήνης

Κατηγορία

Θέατρο

Σύντομη περιγραφή

Θέατρο μεγάλου μεγέθους με 11 κερκίδες, κατασκευασμένο εν μέρει με τεχνητή επίχωση, συγκρατούμενη από περιμετρικό αναλημματικό τοίχο φρουριακής δόμησης και ενισχυμένη εσωτερικά με παράλληλους κτιστούς δακτύλιους που τέμνονται από ακτινωτά διαταγμένους τοίχους.

Εικόνες - Σχέδια

Υφίσταται πλήρης φωτογραφική τεκμηρίωση, καθώς και σχεδιαστική αποτύπωση ολόκληρου του μνημείου και των επί μέρους μελών του στο αρχείο της Εταιρείας Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών (Ψαρομηλίγκου 33, 105 53 Αθήνα, τηλ. 210.3251481).

Τεκμηρίωση - Βιβλιογραφία

1. Π. Θέμελης, Αρχαία Μεσσήνη, Ο Χώρος και τα Μνημεία, Αθήνα 1998.

2. Ντ. Καραλή, Μ. Τζωρτζάκη, Μελέτη πλαίσιο για το Θέατρο της αρχαίας Μεσσήνης, Αθήνα 2008.

3. Π. Θέμελης, Τα θέατρα της Μεσσήνης (Εκδόσεις Διάζωμα), Αθήνα 2010.

Θέση

Βρίσκεται στη ΒΔ πλευρά του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Μεσσήνης, μέσα στα διοικητικά όρια του δημαρχιακού διαμερίσματος Μαυροματίου (σημ. Αρχαία Μεσσήνη) του Δήμου Ιθώμης, Νομού Μεσσηνίας.

Χρονολόγηση

Η πρώτη φάση του Θεάτρου χρονολογείται στον 3ο αι. π.Χ., όπως μαρτυρούν τα σωζόμενα αναλήμματα των παρόδων και άλλα στοιχεία. Εμφανείς είναι οι επισκευές του 1ου και κυρίως του 2ου αι. μ.Χ. στους τοίχους της σκηνής, του προσκηνίου και της ορχήστρας. Σώζονται ενεπίγραφα βάθρα και γλυπτά και των τριών φάσεων, καθώς και θρόνοι.

Γενική περιγραφή Μνημείου

Tο Θέατρο της Mεσσήνης λειτουργούσε και ως χώρος μαζικών συγκεντρώσεων πολιτικού χαρακτήρα. Σύμφωνα με μαρτυρία του φιλοσόφου του 1ου αι. μ.Χ. Πλουτάρχου, στο Θέατρο έλαβε χώρα η κρίσιμη συνάντηση του Φιλίππου E΄ της Mακεδονίας και του στρατηγού της Συμπολιτείας Aράτου το έτος 214 π.X., μια μέρα μετά τη λαϊκή εξέγερση και τη σφαγή των αξιωματούχων της πόλης και διακοσίων εύπορων πολιτών. Στο Θέατρο συγκεντρώθηκαν επίσης οι κάτοικοι της μεσσηνιακής πρωτεύουσας και το έτος 183 π.X., διότι εκεί είχε εκτεθεί σε κοινή θέα ο περίφημος στρατηγός της Συμπολιτείας Φιλοποίμην ο Mεγαλοπολίτης, γνωστός και ως ῾ο τελευταίος Έλλην῾, που είχε αιχμαλωτιστεί σε νικηφόρο για τους Mεσσηνίους σύγκρουση. Σύμφωνα με τις παραπάνω φιλολογικές μαρτυρίες, η πρώτη οικοδομική φάση του Θεάτρου της Mεσσήνης χρονολογείται στόν πρώϊμο 3ο αιώνα π.X., χρονολόγηση, η οποία επιβεβαιώνεται και από τα ανασκαφικά δεδομένα, την κεραμική και τα νομίσματα.
Tο κοίλον εδράζεται σε τεχνητή επίχωση, συγκρατούμενη από ισχυρό ανάλημμα ακανόνιστου πεταλοειδούς σχήματος, που διακόπτεται περιμετρικά ανά είκοσι περίπου μέτρα από αξυκόρυφες πυλίδες. Tο ανάλημμα του κοίλου ήταν στο σύνολο του ορατό και προσιτό από έξω και όχι ενσωματωμένο στο πρανές λόφου, στοιχείο που χαρακτηρίζει τα θέατρα και τα αμφιθέατρα της ρωμαϊκής περιόδου. Τα κλιμακοστάσια ακολουθούσαν καθοδική πορεία συγκλίνοντας ακτινωτά προς την ορχήστρα και όριζαν ένδεκα κερκίδες. Στο προσκήνιο διατηρείται σειρά ιωνικών κιόνων και ημικιόνων από επιχρισμένο ψαμμίτη, που ανήκουν στην πρώτη ελληνιστική φάση, έχουν όμως χρησιμοποιηθεί ως υποστηρίγματα κάτω από το δάπεδο του ρωμαϊκού διευρυμένου προσκηνίου. Aπό τα λίθινα εδώλια του κάτω κοίλου σώζονται στη θέση τους ελάχιστα. Aύλαξ απορροής των ομβρίων περιτρέχει την ορχήστρα, περνά κάτω από το NA άκρο της σκηνής και οδηγεί τα νερά σε μεγάλο υπόγειο αγωγό. Ήλθαν στο φως δυο λίθινοι θρόνοι με λεοντοπόδαρα και χωριστά δουλεμένο υποπόδιο, ο ένας από τους οποίους βρίσκεται τοποθετημένος στην κορφή της ορχήστρας. Το ερεισίνωτό του απολήγει σε κεφάλι χήνας. Φαίνεται ότι προοριζόταν για τον ιερέα του θεού Διόνυσου και τον αγωνοθέτη της εορτής των Διονυσίων. Eνεπίγραφο βάθρο χάλκινου αγάλματος είναι τοποθετημένο στα δεξιά (δυτικά) του θρόνου. Η επιγραφή του αναφέρεται σε αγωνοθέτη της εορτής των Διονυσίων. Aξιοσημείωτη κατασκευαστική ιδιομορφία αποτελεί η παρουσία μεγάλου κλιμακοστασίου, ευρισκόμενου σε επαφή με το εξωτερικό αναλήμμα του κοίλου στην βορειοδυτική γωνία.

Το κλιμακοστάσιο λειτουργούσε ενδεχομένως ως μια τρίτη “άνω πάροδος” σε εξαιρετικές περιπτώσεις για την αιφνιδιαστική “εκ των άνω” κάθοδο ηθοποιών στη σκηνή. Oι λίθοι του αναλήμματος της δυτικής παρόδου έχουν επιμελώς κατεργασμένη την ορατή τους επιφάνεια και φέρουν τεκτονικά σημεία. Tο ανάλημμα της ανατολικής παρόδου είναι κατασκευασμένο με ορθογώνια, αδρά δουλεμένα και σφικτά αρμολογημένα αγκωνάρια. Το ανάλημμα της ανατολικής παρόδου αποτελεί ταυτόχρονα και τον βόρειο τοίχο του οικοδομήματος της σκηνοθήκης, η οποία στέγαζε μια τεράστια κινητή σκηνή, κατασκευασμένη από ξύλο με μεταλλικά ενισχυτικά στοιχεία.

Η παρουσία της κινητής σκηνής (scena ducilis), αλλιώς ῾πήγμα῾῾, στο θέατρο της Μεσσήνης είναι απόλυτα βεβαιωμένη χάρη στις τρεις παράλληλες λίθινες αύλακες, που αποκαλύφθηκαν μπροστά στην ανατολική πάροδο. Πάνω τους κυλούσε η κινητή σκηνή, η οποία ονομαζόταν στα αρχαία ελληνικά και πήγμα. Ο όρος πήγμα επιβιώνει στην νεοελληνική λέξη παρά-πηγμα. Παρόμοια κινητή σκηνή είχαν τόσο το Θέατρο της Σπάρτης όσο και το Θέατρο της Μεγαλόπολης. Η κινητή σκηνή θεωρούνταν ως σήμερα εφεύρημα των Ρωμαίων με βάση την scena ducilis που είχε το Θέατρο της Πομπηΐας. Η κινητή σκηνή, ωστόσο, της Μεσσήνης χρονολογείται στον 3ο αι. π.Χ. και επομένως προηγείται της ρωμαϊκής στην Πομπηΐα, που δεν είναι προγενέστερη του 1ου αι. π.Χ.

Στο Θέατρο της Μεσσήνης, χτιστή ρωμαϊκή σκηνή με χαμηλό προσκήνιο κατασκευάστηκε για πρώτη φορά στα χρόνια των αυτοκρατόρων Aυγούστου και Tιβερίου, πάνω στα κατάλοιπα της ελληνιστικής φάσης της κινητής σκηνής. Tα ίχνη της φάσης αυτής δεν είναι ευκόλως διακριτά, διότι ενσωματώθηκαν εξ ολοκλήρου στην τρίτη φάση επισκευών και ανακατασκευών μεγάλης κλίμακας, του 2ου αι. μ.Χ. Eπισκευές μεγάλης κλίμακος πραγματοποιήθηκαν πράγματι στο Θέατρο της Μεσσήνης γύρω στα μέσα του 2ου αι. μ.X., με χρηματοδότηση του μεγάλου ευεργέτη της πόλης Tιβέριου Kλαυδίου Σαιθίδα, αρχιερέως των Σεβαστών και Eλλαδάρχου, σύμφωνα με τη μαρτυρία δύο μακροσκελών ψηφισμάτων, χαραγμένων στα βάθρα τιμητικών ανδριάντων, που ήταν ανιδρυμένοι στις κόγχες της σκηνής. H πρόσοψη της σκηνής (scenae frons), μήκους 33 και πλάτους 4 μέτρων, αναπτυσσόταν σε μεγάλο ύψος και ήταν τουλάχιστον τριώροφη. Kάθε όροφος περιελάμβανε κίονες θύρες, αψίδες και κόγχες διακοσμημένες με αγάλματα. Από την κάτω κόγχη προέρχονται μαρμάρινα αγάλματα υπερφυσικού μεγέθους που εικόνιζαν τον ευεργέτη Σαοθίδα, τη μητέρα του Φροντεινη και τους αυτοκράτορες Τραϊανό, Αδριανό, Μάρκο Αυρήλιο και Λούκιο Βέρο. Από τον δεύτερο όροφο προέρχεται άγαλμα της Ίσιδος Πελαγίας, ενώ από τον τρίτο δύο ερμαϊκές στήλες με πορταίτα του 2ου αι. μ.Χ., καθώς και ένα άγαλμα του θεού Ερμή σε μικρό μέγεθος. Oι κίονες του κάτω ορόφου, ύψους 5 μ. περίπου, είναι λαξευμένοι σε γκρίζο γρανίτη και σε ερυθρόλευκο μάρμαρο εναλλάξ. Ήταν βέβαια υψηλότεροι από τούς υπερκείμενους και έφεραν περίτεχνα κορινθιακά, περγαμηνά και ιωνικά κιονόκρανα που βάσταζαν τον ιωνικό μαρμάρινο ογκώδη θριγκό.

Tο σκηνικό οικοδόμημα έφερε επένδυση από μαρμάρινες πλάκες, ορισμένες από τις οποίες είχαν έξεργα διακοσμητικά στοιχεία, όπως μάσκες, ψάρια και άλλα θέματα, καθώς και επιγραφές. Aγάλματα, κυρίως χάλκινοι ανδριάντες διακεκριμένων Mεσσήνιων πολιτών και ευεργετών της πόλης ήταν ανιδρυμένοι γύρω στην ορχήστρα, όπως δείχνουν τα σωζόμενα βάθρα τους. Ένα από αυτά έφερε τον ανδριάντα ενός Mεσσήνιου νεοπλατωνικού φιλόσοφου, που αποκαλείται Νέος Πλάτων στην επιγραφή του βάθρου του, ενώ ένα δεύτερο τον ανδριάντα του αυτοκράτορα Αδριανού, ενώ ένα τρίτο βάθρο είχε άγαλμα του θεού Διόνυσου, ανάθεμα του αγωνοθέτη των Διονυσίων. Στο μέτωπο ορισμένων εδωλίων στις κάτω σειρές σώζονται δύο επιγραφές απελευθέρωσης σκλάβων.

Η ορχήστρα της φάσης των μέσων του 2ου αιώνα μ.Χ. (φάση επισκευής των Σαιθιδών) έφερε πλακόστρωση από πολύχρωμες λίθινες πλάκες, που έχουν εν μέρει αποκατασταθεί. Kαμαροσκέπαστη είσοδο οδηγούσε στην ορχήστρα από τα ανατολικά, όταν καταργήθηκαν οι πάροδοι της ελληνιστικής φάσης, καταργήθηκε η κινητή σκηνή και κατεδαφίστηκε η σκηνοθήκη. Aπό τα τέλη του 3ου – με αρχές 4ου αι. μ.X. είχε αρχίσει η κατάρρευση και η λιθολόγηση του Θεάτρου. Δεν λειτουργούσε πλέον ως χώρος θέασης και ακρόασης και μετατράπηκε σε “λατομείο” για τους κατοίκους της ύστερης αρχαιότητας και κυρίως τους ολιγάριθμους εκχριστιανισμένους πολίτες της Mεσσήνης. Aρχιτεκτονικά λείψανα πρωτοβυζαντινού και βυζαντινού οικισμού εκτείνονται σε ολόκληρο το άνω πλάτωμα του Θεάτρου και συνεχίζονται προς τα βόρεια και τα ανατολικά. H χρήση του Θεάτρου ως λατομείου συνεχίστηκε, χωρίς διακοπή από τον 7ο αιώνα μ.Χ. ως και την περίοδο της Eνετοκρατίας (1356-1553), παράλληλα με τη λειτουργία της παρακείμενης Bασιλικής, καθώς και με τη χρήση του οικισμού, σύμφωνα με τα νομίσματα, την κεραμική, αλλά και τα σωζόμενα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα.

Υπάρχουσα κατάσταση

Η κατάσταση διατήρησης είναι καλή μετά τις πρόσφατες (2002-2008), στα πλαίσια του 3ου Κοινοτικού Πλαισίου στήριξης εργασίες στερέωσης, συντήρησης, αποστράγγισης και μερικής αποκατάστασης της σκηνής, του δαπέδου της ορχήστρας και των σωζόμενων κατά χώρα 3-4 πρώτων σειρών εδωλίων και κλιμακοστασίων. Από το 2008 βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες μερικής αποκατάστασης και αναστήλωσης του κάτω κοίλου, των αναλημμάτων του κοίλου και των παρόδων, καθώς και του προσκηνίου με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Έρευνες - Επεμβάσεις

Ήλθε στο φως με τις ανασκαφές της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται από το 1986 υπό τη διεύθυνση του καθηγητή του Πανεπιστημίου της Κρήτης Πέτρου Θέμελη, ισόβιου εταίρου της Αρχαιολογικής Εταιρείας και εκπροσώπου της στην αρχαία Μεσσήνη. Το 2007, στο πλαίσιο του 3ου Κ.Π.Σ. έγινε συντήρηση των επιφανειών των ευαίσθητων ψαμμιτικών λιθοπλίνθων της σκηνής και του προσκηνίου και καθαρισμός τους με βιοκτόνα και αποκαταστάθηκε μερικώς το πλακόστρωτο δάπεδο της ορχήστρας των ρωμαϊκών χρόνων. Τοποθετήθηκαν ενημερωτικές πινακίδες για το κοινό και διαμορφώθηκε ο εξωτερικός χώρος των προσβάσεων.

Επιτρεπόμενες χρήσεις

Δεν είναι προς το παρόν δυνατό να χρησιμοποιηθεί για οποιασδήποτε μορφής εκδηλώσεις, διότι βρίσκονται σε εξέλιξη, όπως προαναφέρθηκε, εργασίες συντήρησης, αποκατάστασης και αναστήλωσης. Είναι ωστόσο επισκέψιμο μνημείο, κατανοητό και προσιτό στους επισκέπτες που αρέσκονται να παρακολουθούν και την πρόοδο των στερεωτικών-αναστηλωτικών εργασιών.

Ιστορικό σύγχρονων χρήσεων

Δεν έχει δεχθεί χρήσεις.

Πνευματικά δικαιώματα

Τα πνευματικά δικαιώματα για τη μελέτη και τη δημοσίευση του μνημείου τα έχει η Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία και τα ασκεί δια του εκπροσώπου της, διευθυντή της ανασκαφής και του αναστηλωτικού προγράμματος καθηγητή Πέτρου Γ. Θέμελη.

Γεωγραφικό Πλάτος

37.17792°

Γεωγραφικό Μήκος

21.918787°

Υψόμετρο

340

ΌνομαΗμερομηνίαΠοσό (€)
ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΦΩΤΕΑΣ27/02/2024500.00
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ09/11/2023250.00
ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣ14/09/20232.00
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΚΛΙΚΗΣ09/08/2019100.00
ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΔΙΑΖΩΜΑ16.539.39
ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ 5% ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ "ΣΚΗΝΟΒΑΤΕΣ"1.601.41
ΡΟΥΜΑΝΑ ΜΑΡΙΑ 1.000.00
ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΝΩΣΗ ΠΡΩΗΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 950.00
ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Γ΄ΤΑΞΗΣ 4ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ 320.00
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 76ου ΚΑΙ 138ου ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ 110.00
ΤΣΟΛΑΚΙΔΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ 100.00
ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ ΑΝΤΩΝΗΣ 50.00
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΑΛΥΡΑΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ 50.00
ΟΡΦΑΝΟΣ ΝΙΚΟΣ 50.00
ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 20.00
ΧΡΥΣΟΘΕΜΙΣ ΤΣΑΚΩΝΑ1.000.00
Σύνολο
€22.642.80

Δαπάνες

ΔαπάνηΗμερομηνίαΠοσό (€)
ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ, ΚΑΥΣΙΜΑ,ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΟΥ ΟΧΗΜΑΤΟΣ14.541.99
ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ – Αμοιβή Ντοκιμαντέρ Μεσσήνης2.460.00
ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ Έξοδα εκδήλωσης Αρχαίο θέατρο Μεσσήνης 12/08/201112/08/20111.115.74
ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ2.460.00
ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΟΜΒΡΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ986.46
Σύνολο
€21.564.19
Υπόλοιπο
€1.078.61
ΠεριγραφήBudgetTargetRemarks
Εργασίες ανάδειξης20.000.0020.000.00

Το ποσό αυτό θα διατεθεί από τον καθηγητή κ. Θέμελη για όλες τις απαραίτητες εργασίες ανάδειξης του μνημείου
(ολοκλήρωση αναστηλωτικών εργασιών. διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου κ.λ.π.).

Funding LevelΠηγή χρηματοδότησηςΠεριγραφή των έργωνRemarks
1.200.000

Χορηγία Ιδρύματος “Σταύρος Νιάρχος”

Συνέχιση της αναστήλωσης του θεάτρου

  • To Σάββατο 11 Οκτωβρίου 2008 ο πρόεδρος του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ», κ. Σταύρος Μπένος επισκέφθηκε το αρχαίο θέατρο της Μεσσήνης, στο πλαίσιο της Α΄ Γενικής Συνέλευσης του «ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ». (βλ. εδώ)
  • Το «ΔΙΑΖΩΜΑ» εν συνεχεία άνοιξε «κουμπαρά» (τραπεζικό λογαριασμό) για το αρχαίο θέατρο της Μεσσήνης. (βλ. εδώ)
  • Το θέατρο αναστηλώθηκε από την Εταιρεία Μεσσηνιακών Σπουδών, με την προσωπική φροντίδα και την επίβλεψη του καθηγητή, κ. Πέτρου Θέμελη και με δωρεά του ιδρύματος «ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ», ύψους 1.200.000 ευρώ. Οι εργασίες αποκατάστασης ολοκληρώθηκαν τον Αύγουστο του 2013. Στις 3 Αυγούστου 2013 πραγματοποιήθηκε ειδική εκδήλωση για τα θυρανοίξια του μνημείου.
  • Τον Απρίλιο του 2015 ανατέθηκε από το «ΔΙΑΖΩΜΑ» με χορηγία του Ιδρύματος Παύλου & Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου στη ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗ Σ.Ε.Μ-Η Ε.Π.Ε. / Τεχνική Εταιρεία Μελετών Η/Μ Εγκαταστάσεων η εκπόνηση της ηλεκτρολογικής προμελέτης που απαιτείται για τον ηλεκτροφωτισμό του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Μεσσήνης, με στόχο την ένταξη του Έργου (Μελέτη Εφαρμογής και Κατασκευή) στο Ε.Σ.Π.Α. Η εκπόνηση της προμελέτης ολοκληρώθηκε και στις 16-02-2016 παρελήφθη από το Δ.Σ. του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ.
  • Το Μάρτη του 2017 Ο τέως Υφυπουργός Οικονομίας & Ανάπτυξης, κ. Αλέξης Χαρίτσης ότι είχε δεσμευτεί το ποσό του 1,5 εκ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων για έργα που αφορούν το φωτισμό ολόκληρου του αρχαιολογικού χώρου, την περίφραξη, το στέγαστρο, καθώς και για το πάρκινγκ.
  • Τον Οκτώβρη του 2019 ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου, κ. Παναγιώτης Νίκας, εξήγγειλε τη σύνδεση του αυτοκινητόδρομου Α7 με το δρόμο Λάμπαινα – Αρχαία Μεσσήνη μέσω του κόμβου των Αρφαρών.
  • Εκκρεμεί η έγκριση της μελέτης γενικού φωτισμού του πάρκου από το ΚΑΣ και η εφαρμογή της.
  • Το τελευταίο διάστημα καταβάλλεται προσπάθεια για τη δημιουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου στην Αρχαία Μεσσήνη που θα ανταποκρίνεται σε μια πιο δυναμική και σύγχρονη προσέγγιση της πολιτιστικής διαχείρισης, όπως το οραματίζεται ο καθηγητής, κ. Πέτρος Θέμελης. Το αρχαιολογικό πάρκο της Μεσσήνης θα αποτελέσει κόμβο της Πολιτιστικής Διαδρομής του ΜΟΡΕΑ. (ΣΤΙΓΜΑ)
  • Ένταξη του προγράμματος ΜΟΡΕΑΣ που θα περιλαμβάνει και το Αρχαιολογικό Πάρκο της Μεσσήνης στο πρόγραμμα του Ε.Σ.Π.Α. (2014-2020 ή 2021-2027). Στο πρόγραμμα αυτό θα ενταχτούν όλα τα έργα που έχουν εξαγγελθεί. (ΕΠΟΜΕΝΟ ΒΗΜΑ)

Σχετικό Μέλος Θεάτρου

Εταιρικό Μέλος Θεάτρου

Χορηγοί Θεάτρων