Ομιλία – εκδήλωση με θέμα “Προστατεύοντας την Πολιτιστική Κληρονομιά από τις επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής”
Μέλισμα. Οι Εκπαιδευτικές & Κοινωνικές Δράσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τη Βόρεια Εύβοια
Επίσκεψη στην «ΕΒΡΟΦΑΡΜΑ» του Έβρου
Η Ιεροτελεστία της Άνοιξης και οι κροκοσυλλέκτριες της Θήρας
Το Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας θαμμένο – Όταν πάνω του βρίσκονταν μία λεωφόρος, πολυκατοικίες και κτήρια γραφείων
Την Κυριακή 24 Νοεμβρίου παρευρεθήκαμε στην εκδήλωση του Διαζώματος και στην προβολή ενός ντοκιμαντέρ με θέμα τη ζωή και το έργο του καθηγητή αρχαιολογίας Πέτρου Θέμελη – το όνομά του ακούστηκε ιδιαίτερα το φετινό καλοκαίρι χάρη στην εκδήλωση στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών για τα εγκαίνια του αρχαίου θεάτρου στην Μεσσήνη. Ο σκηνοθέτης, Μπάμπης Τσόκας, μας αφηγήθηκε την αφορμή του έργου: εκείνος και ο συνεργάτης του Θανάσης Ψαρούλης συγκινήθηκαν τόσο από ένα άρθρο της Καθημερινής ώστε αποφάσισαν να δημιουργήσουν αφιλοκερδώς την ταινία με τίτλο «Άγγιξα… Αγάπησα… Έσκαψα». Το ντοκιμαντέρ τους είναι πλούσιο σε πληροφορία, εικόνες και συναίσθημα χωρίς να χάνει σε μέτρο.
Η ιστορία ξεκινάει από τα παιδικά χρόνια του Πέτρου Θέμελη στη Θεσσαλονίκη της Κατοχής. Παρακολουθούμε το παιδάκι να μεγαλώνει με χιούμορ, ειλικρίνεια και αγνότητα, σε περιβάλλον διανοούμενων – γιος του υπερρεαλιστή ποιητή Γεώργιου Θέμελη. Έτσι, ο μικρός Πέτρος είχε τα πνευματικά ερεθίσματα που θα καταγράφονταν αργότερα στη συνείδησή του ως πάθος για τον πολιτισμό και την Ελλάδα.
Στο ντοκιμαντέρ ακούμε προσωπικές εξομολογήσεις του ίδιου του καθηγητή και παρακολουθούμε εικόνες της καθημερινότητάς του εκείνα τα χρόνια, οι οποίες δικαιώνουν τη ρήση «τίποτα δεν είναι τυχαίο». Τη ζωή του επηρέασαν καθοριστικά άνθρωποι όπως η Αγγέλα, δασκάλα του στο δημοτικό που -όπως αντιλήφθηκε αργότερα- επρόκειτο για μια διόλου τυχαία εκπαιδευτικό, η θεία του Ελισάβετ, στενοί του φίλοι, όπως ο Ντίνος Χριστιανόπουλος και ο Γιώργος Ιωάννου. Χρώματα της ζωής του βλέπουμε στους βιογραφικούς πίνακες ζωγραφικής, που είναι η άλλη του αγάπη.
Τον βλέπουμε να συνδέεται για πρώτη φορά με την αρχαιολογία σπουδάζοντας στην πρώτη σχολή ξεναγών όπου διδάσκουν γνωστοί αρχαιολόγοι της εποχής, ενώ η πρώτη ανασκαφή που συμμετέχει και τον μαγεύει είναι της Βεργίνας. Οι σπουδές στη φιλολογία τον βοηθούν στην πορεία να διαβάζει τις αρχαίες επιγραφές και να αποκρυπτογραφεί τα μυστικά τους. Ο διάσημος αρχαιολόγος Αναστάσιος Ορλάνδος είναι αυτός που θα σταθεί ορόσημο στην πορεία για τη Μεσσήνη. Θα τον διαδεχτεί ως επικεφαλής των ανασκαφών στη Μεσσήνη, όπου σε βάθος χρόνων θα αναπτυχθεί μια σχέση σχεδόν ερωτική με την περιοχή.
Πολλά καλά ακούω για τον καθηγητή και τα υπογραμμίζω. Τον χαρακτηρίζουν ανατρεπτικά εμπειρικό αρχαιολόγο, άξιο πολιτιστικό μάνατζερ και απόλυτα συνεπή στους στόχους του. Το τελευταίο σχόλιο προέρχεται από τους χορηγούς των ανασκαφών. Πράγματι, ο Θέμελης, όπως εξομολογείται, πιστεύει στην εμπειρική σχέση με τα αρχαία μνημεία και στην επανάχρησή τους. Θεωρεί φυλακισμένα τα αγάλματα μέσα στα μουσεία μακριά από το φυσικό τους περιβάλλον. «Θέλω να φτάσουμε στο σημείο να αγγίζουμε τα αγάλματα. Μνημεία ξεκομμένα από το χώρο τους είναι παρωχημένη ιδέα». Με περηφάνια περιγράφει τη δουλειά με την ομάδα του στη Μεσσήνη τα τελευταία χρόνια. Κάποιοι από τους συνεργάτες του ήταν αγρότες, απλοί χωρικοί, μαθήτευσαν από το σημείο μηδέν στο πλάι του και σήμερα είναι αξιόλογοι τεχνίτες. Οι ίδιοι προσθέτουν το πόσο καλό έχει προσφέρει στην οικονομία του τόπου προσφέροντας δουλειά και φέροντας επισκέπτες.
Αγάλματα πάνω στα βάθρα τους με την επιγραφή τους. Συνολικά έχουν καταγραφθεί 17.000 αντικείμενα, τα οποία βρίσκονται στο Μουσείο της Μεσσήνης. Ο καθηγητής περιγράφει τη σκληρή δουλειά του αρχαιολόγου και τονίζει πως μόνο κάποιος που έχει πραγματικά πάθος γι’ αυτήν μπορεί να την φέρεις εις πέρας. Υποστηρίζει με θέρμη τις οικονομικές δυνατότητες που έχει η διαχείριση των μνημείων στην Ελλάδα, και όχι μόνο των αρχαίων. Δηλώνει τη θλίψη του όταν δε βλέπει να γίνονται κινήσεις από τις κυβερνήσεις ως προς αυτό.
Η ταινία κλείνει συγκινητικά με το «Σ’ ένα κομμάτι γη στη Μεσόγειο» του Σταμάτη Σπανουδάκη. Τα φώτα ανάβουν. Είναι η πρώτη φορά που βλέπει ο καθηγητής το κινηματογραφικό αφιέρωμα στη ζωή του, δυσκολεύεται να μιλήσει από τη συγκίνηση, ενώ αποδίδει τα εύσημα στο σκηνοθέτη λέγοντας πως από την προσωπογραφία του λείπουν τα ελαττώματά του. Συγκινημένοι είμαστε και εμείς, τόσο για τον ίδιο τον Θέμελη, όσο και για την προσφορά του σκηνοθέτη. Βλέπουμε μπροστά μας έναν άνθρωπο γλυκό, ταπεινό και βαθιά οξυδερκή. Ο ήχος του κασμά στα χώματα αντηχεί στα αυτιά μας και όπως λέει το τραγούδι «και γω σαν παιδί χειροκροτάω την παράσταση».
Ιστότοπος “ELCULTURE.gr”
29 Νοεμβρίου 2013
Της Νάντιας Δρακούλα
